Daar werd de wereld gezien als gedragen door een levensboom: de es Yggdrasil.
Deze es was de drager van alle leven. Net zoals trouwens wel vaker bomen deze functie hebben – denk bijvoorbeeld aan het bijbelverhaal over koning Nebukadnezar, die zijn koninkrijk vergelijkt met een grote boom, waar alle vogels (lees: mensen) kunnen rusten en nestelen onder het loof en op de takken van deze machtige boom.
Maar, terug naar deze levensboom: enerzijds dráágt de boom het leven, anderzijds wordt er ook aan de wortels geknáágd. In de oude germaanse mythen lezen we over een slang, die de wortels van deze boom aanvreet, en zo heel basaal al het leven bedreigt. Je kon daarom in deze oude godsdienst nooit zeggen dat het leven per definitie veilig en geborgen is.
In de Bijbel komen we ook een soort levensboom tegen, wel meer dan eens trouwens.
Maar hieronder willen we stilstaan bij de menora als levensboom.
Maar… herkennen we er ook nog de amandelboom in, waar hij naar verwijst? Want dat lezen we voortdurend in de beschrijvingen in het boek Exodus, dat er onder andere elementen van amandelbloesem in verwerkt moeten worden.
Als je kijkt naar afbeeldingen van amandelbomen, zie je tot je verrassing vele bomen die er prachtig uitzien en grote gelijkenis vertonen met de zevenarmige kandelaar. Zoals deze bijvoorbeeld:
Goed te zien zijn ook de knoppen, de ronde bolletjes. In de Bijbel lees je dat de menora zowel de knoppen als de bloesems van de amandelbloesem moest bevatten. Alle stadia van groei (ook het leven dat nog in de knop zit) telt mee en krijgt een plek. De knoppen zie je dan ook vaak vaak als ronde bolletjes weergegeven op de menora’s.
Maar wat maakt de menora nu zo uniek? Dit: dat er aan de uiteinden van de takken lichtjes zitten: zeven stuks. De menora is de ”lamp Gods”, die het zevenvoudige, volmaakte licht van God laat zien. Het is de lamp, de boom, die het leven bewaakt. We zagen al dat de menora een ”wachter” is, aankondiger van de lente, het nieuwe leven. Net zo waakt God over zijn volk Israël en over heel zijn schepping.
Alles staat in het teken van zijn licht.
De menora is een centraal symbool. een heel symmetrisch symbool ook: een stam, met aan weerszijden drie takken.
Het is opvallend dat van de zeven zaken die voor de tabernakel gemaakt moesten worden, de menora als middelste wordt genoemd:
de ark – het verzoendeksel – de tafel van de toonbroden – DE MENORA – het brandofferaltaar – het reukofferaltaar – het wasvat.
En als je naar de zeven scheppingsdagen kijkt, zie je dat op de vierde (middelste) dag, het LICHT (net als op dag 1) centraal staat: zon, maan en sterren.
En zo zijn er nog meer voorbeelden te noemen van deze bijzondere symmetrie.
Het is ook niet voor niets zo, dat de ”takken” niet los mochten worden gemaakt, maar, samen met de stam, uit één stuk goud gedreven moesten worden. Net zoals Israël onlosmakelijk verbonden is aan de Ene God, en Jezus zegt dat wij ranken in Hem mogen zijn.
Dat deed me denken aan het verhaal van de ark van Noach. Daar lezen we over het water, dat ook een einde aan alles leek te maken. Totdat het zakte. En de duif uitvloog. En terugkwam met een olijftakje.
Wat heeft dat er nu mee te maken?
Onder andere uit de profetie van Zacharia weten we dat deze olijfolie een symbool is van de kracht van de heilige Geest. In Zacharia 4 lezen we over de hemelse menora (want in de hemel staat het oerbeeld van deze kandelaar, zie ook Numeri 8:4, Hebreeën 9:23). En deze wordt daar gevoed door olijfbomen; hun olie zorgt voor eeuwig licht. En daarbij zegt God dat zijn Geest het zal doen (Zacharia 4:6). Die zorgt uiteindelijk voor het licht.
Dus: als na de zondvloed de duif (de Geest?) met een olijftakje komt aanvliegen, wil dat dan niet ten diepste zeggen: er is hoop en licht?!
Ook al is er nog zoveel water geweest?
En ook al ligt de menora nu wellicht op de bodem van de zee, de Geest blijft actief.
De Geest van Jezus.
Denk ook de laatste bladzijden uit de Bijbel:
in Openbaring 22 lezen we dat in de Godsstad, het nieuw Jeruzalem, de levensbomen staan (Opb.22:2).
En, in samenhang daarmee, wordt gezegd, dat er geen licht van een lamp meer nodig is.
Want God zal Zelf voor het licht zorgen!
En er zal geen nacht meer zijn en zij hebben geen licht van een lamp of licht der zon nodig, want de Here God zal hen verlichten. (Opb.22:5)
Boeiend is dat hier in het Grieks dezelfde woordstam voor ”lamplicht” wordt gebruikt als in Hebreeën 9:2, waar het over de menora gaat.
Evenzeer boeiend is dat het hier ook over de zon gaat, daar waar we zagen dat de menora ook met het licht van de zon in verband gebracht kon worden (de centrale vierde scheppingsdag)
Hoe het ook zij, duidelijk is dat, ook al zou de lichtdrager verloren blijven, de Geest van God en Jezus voor een olijftakje kan zorgen, waardoor er wonderbaarlijk licht zal zijn, voor altijd.
Garantie dat het leven goed zal zijn!
Geen slang die knaagt aan de wortels van de levensboom, maar eeuwig leven, eeuwig licht.
Het licht van Christus, wiens troon aan de oorsprong van dit alles staat (Opb.22:1).
Barts Bijbel Blog 
Heel mooi Bart, dank voor je studie en doordenking hiervan! Ik stuur hem door naar kennissen, die hebben ook een levensboom boven hun voordeur. En de associatie met hun achternaam is ook leuk! Goede zondag en dienst(en) gewenst! Hartelijke groet,ma
Heel mooi !!!
Dank je wel Bart voor je mooie preek zondag! Wat zaten er veel lijnen in; van het begin van de Bijbel tot aan het einde. Je kunt de schepping beschouwen als het middelpunt van heel veel concentrische cirkels. Als je dan een lijn trekt van het middelpunt naar de buitenste cirkel, kun je op alle cirkels iets van de schepping terugvinden. Je gaf het al aan met de kandelaar en de 4e dag van de schepping. Het is een uitdaging om dan de andere delen van de tabernakel te vergelijken met de schepping.
De kandelaar moest uit één stuk gemaakt worden. Daarbij mag je ook denken aan het feit dat ook wij onlosmakelijk verbonden zijn met het Licht, én met elkaar. Zes is het getal van de mens; de Hebreeuwse letter waf, het getal 6, staat ook voor “haak”. Een haak verbindt twee dingen.
De olie van de olijfboom is de brandstof voor de kandelaar. Maar die olie komt pas nadat de vrucht geperst is. Zou je kunnen zeggen dat verdrukking en licht ook onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn? Je ziet dat overigens ook met de honing die komt van de bijen die je ook kunnen steken.
Heel bijzonder vond ik je opmerking dat de dingen hier op aarde kopieën zijn van dingen in de hemel. Was er niet een groot filosoof die dat ook beweerde? Dat er van alles een oervorm is?
Je hebt zoveel stof tot nadenken gegeven zondag! Wat is de Bijbel toch een boeiend Boek!
Dank je wel Bart voor jouw bijzonder mooie preek! Wat zaten er veel lijnen in; van het begin van de Bijbel tot het einde. Je zou de schepping kunnen voorstellen als het middelpunt van vele concentrische cirkels. De schepping is de basis. Als je dan een lijn trekt vanuit het middelpunt naar de buitenste cirkel, dan kun je op elk snijpunt met de andere cirkels iets terugvinden van de schepping. Je liet dat mooi zien met het licht op de 4e dag en de menora, het 4e voorwerp uit de tabernakel.
Zes is het getal van de mens. De Hebreeuwse letter voor “zes” betekent ook “haak”. De mens heeft verbinding te leggen; de hemel verbinden met de aarde. Maar zelf is hij (gelukkig) ook onlosmakelijk verbonden met het Licht.
De amandel is de eerste vrucht die gaat bloeien in het voorjaar. Je zou ook kunnen zeggen dat de amandel te maken heeft met de toekomst. Wat mooi is het dan, dat de kandelaar uit de tabernakel altijd brandt. In principe totdat het licht van de lamp of van de zon niet meer nodig zal zijn. Er zijn 7 armen op de kandelaar: één voor elke dag van de week.
Zoals je al zei: ook al ben je onlosmakelijk verbonden met het Licht, dat wil niet zeggen dat er geen moeilijkheden meer zullen komen. De olie van de olijf komt pas vrij nadat de vrucht geperst is.
In de hemel staat het oerbeeld van de kandelaar. Was er ook geen filosoof die zei, dat alles hier op aarde een kopie was van een oervorm?
Wat zat jouw preek vol met beelden en verwijzingen! Het duizelde me eerst even, maar het gaf heel veel stof tot nadenken. En tot verwondering dat de Bijbel zo’n prachtig, boeiend boek is.