Het verhaal over Zacheüs is een overbekend verhaal – maar het is dan ook een prachtig verhaal.

Als je er (weer) over mag preken, heeft dat tegelijk iets lastigs: hoe luister je zó naar het verhaal dat het (weer) een écht verrassende boodschap heeft?

Zo heb ook ik het weer eens tegen het licht gehouden ”alsof je het voor het eerst leest”.

Twee dingen ben ik daarbij tegengekomen:

1. Het is een bemoedigend vervolgverhaal. Zo had ik het nog nooit gezien. Nog geen bladzijde eerder – en mogelijk speelde het zich af op dezélfde dag – hebben we het verhaal van de rijke jongeling gelezen (Lucas 18). Dat verhaal kende een trieste afloop. Deze man zócht Jezus wel, maar aan de andere kant hield hij minstens zozeer van zijn rijkdom. En zijn geld gaf uiteindelijk de doorslag.
Toen zei Jezus twee dingen: a. Hoe moeilijk het voor een rijke is om het koninkrijk van God binnen te gaan en b. dat voor Gód alle dingen mogelijk zijn.

In dát kader lijkt het verhaal van Zacheüs te staan. ”Hij was rijk”, vertelt Lucas, en dan lijk je genoeg te weten: dit gaat ook mis. Zo begint het al, vanuit diezelfde dubbelheid: naar Jezus verlangen, maar je tegelijk ook verbergen. Je hart als een magneet die aantrekt en afstoot tegelijk (vanwege wat je op zou moeten geven).

Maar… zegt het verhaal: zo is Jezus niet! Jezus is gekomen om te zóeken én te redden wat verloren is. ”Verloren’ lijkt te slaan op die rijke, die er uit zichzelf nooit komt. Maar Jezus zoekt juist hém! Hij laat heel Jericho links liggen (”Hij ging door de stad heen”) staat er, en gaat uitgerekend bij Zacheüs naar binnen. En daar doet Hij zijn werk. Kostbaar!
Inderdaad: alle dingen zijn mogelijk bij God!

2. De verandering bij Zacheüs. Hij geeft om te beginnen de helft van zijn vermogen weg aan de armen. En daarna gaat hij nog eens viervoudig vergoeden wat hij ten onrechte heeft afgenomen. Maar wat schrijft de Tora voor? Teruggeven wat je onrechtmatig de ander hebt afgenomen + 1/5 van de waarde als boete + een schuldoffer in de tempel. (Leviticus 5:24)
Zacheüs gaat hier dik overheen.
En dan te bedenken dat hij daar een enorm risico mee nam. Want in het Romeinse systeem waren tollenaars zelf verantwoordelijk voor evt. verlies dat ze draaiden.
Die zorg leek Zacheüs niet te deren.

Heeft dit misschien te maken iets wat ”ontbreekt” (maar er toch is) in dit verhaal? Want waar is het schuldoffer? Dát brengt Zacheüs niet. Of… zou Jezus hem, tijdens de gesprekken bij de maaltijd, verteld hebben waarvoor Hij kwam. En waarnaar Hij op weg is? Want het is al vlakbij Jeruzalem.
Waar Jezus heen zou gaan om zijn leven als een schuldoffer in te brengen voor heel de mensheid.

Zou daarom deze oppertollenaar zo geraakt en veranderd zijn?

De liefde van dit offer van Jezus, die ook hem als verloren mens zocht en redde – daar valt alles bij in het niet! Daar word je royaal van!