Zondag lezen we het verhaal van de koperen slang: Numeri 21: 4-9.

Allereerst wordt ons de situatie van de Israelieten getekend.
Letterlijk staat er in vers 4 zoiets als:

”’de bezieling van het het volk was niet toereikend voor de weg”

De weg die ze gingen was zwaar.
Het was een terúgweg,
de woestijn weer in (lees Numeri 13 e.v.).
Het ging weer richting de Rietzee…
Bovendien kwamen ze net weg bij de berg Hor,
waar Aäron gestorven was.
En ze moesten langs Edom, waar vijanden hen de doortocht wilden beletten.

Kortom, dit alles bij elkaar opgeteld: er was te weinig innerlijke kracht om de weg te gaan.
Ik denk als we eerlijk zijn: heel erg voorstelbaar.

Van daaruit ontwikkelde zich het grove gescheld op God en Mozes,
en op het manna, dat als waardeloos werd betiteld.

Wat ik mezelf afvroeg bij dit gedeelte:
we zijn snel geneigd het volk hier te veroordelen
maar als bij ons mensen het moreel laag zit
dan is wat wij zeggen ook niet altijd even verheffend.
Komt dit verhaal soms niet dichtbij ons dagelijks leven?
Het gemopper op van alles en nog wat,
wat nader beschouwd eigenlijk helemaal niet nodig of gepast is?

Overigens is een laag moreel natuurlijk geen excuus
om alles maar uit te kunnen kramen
en God en Mozes te beledigen zoals hier gebeurt.
Dat leert dit verhaal ons ook.
De mensen blijven verantwoordelijk voor hun (verbale) gedrag.

Hoe dan ook, het gevolg van de beledigende en schofferende praat van de mensen is,
dat er bij de Here God grenzen bereikt zijn
en Hij slangen op de mensen afstuurt.

”Vurige slangen”, staat er.
Is er een link met Jakobus 3, waar de tong vergeleken wordt met
een ”vuur” (3:6)
en ”dodelijk venijn” (3:8)?

”Uit dezelfde mond komt voort zegening en vervloeking”, zegt Jakobus (3:10).

Het vurige van de slangen kan inderdaad verwijzen naar de mensentongen, die God beledigden.
Het kan ook verwijzen naar het vurige van het gif, dat zijn dodelijke uitwerking had.
Een soort lik op stuk? (net zoals ook ondoordachte en de ander schofferende of beledigende praat dodelijk of vergiftigend kan werken).

Als Mozes vervolgens voor het volk bidt,
krijgt hij de opdracht een ”vurige” te maken, zo staat het er.
Deze slang moet hoog op een staak geplaatst worden.
Daarbij zou een ieder die door een slang gebeten was,
maar naar déze slang opkeek
in leven blijven.
Een wonderlijk iets: de slang was toch juist dodelijk, en niet levenbrengend?

Twee benaderingen van deze vraag (o.a. vanuit de Joodse literatuur) noem ik hieronder:

a. de mensen moesten kijken naar de bron van hun nood,
eerlijk de oorzaak van hun straf onder ogen zien:
hun eigen vurige, venijnige tong
en Gods reaktie daarop

b. het opkijken naar de slang hield tevens een vérder kijken in:
het was immers God die de slangen gestuurd had
Hij kon (en wilde) ook genezen hiervan.
Zijn genade was groter dan zijn woede.
Wie dat ”voor ogen had” zou in leven blijven.

Bovendien was deze slang op een staak verheven (en daarmee onder controle).
Dat kon je jezelf ook te binnen brengen als je ernaar keek:
de vurige slang die beet was in Gods handen, en die konden ook genezen
en déden dat ook.

Het Hebreeuwse woord voor staak betekent hier trouwens tevens ”wonder”.
God kon en zou op wonderbaarlijke wijze voor genezing en genade zorgen.

—

In het Johannesevangelie verwijst ook Jezus naar de koperen slang,
in zijn gesprek met Nikodemus (Johannes 3:14).
Daar gebruikt Hij deze geschiedenis van de slang die verhoogd werd (en daarmee redding bracht) als een beeld voor zijn eigen verhoging:
aan de staak van het kruis (en mogelijk kan er ook gedacht worden aan de hemelvaart.)

Wat het kruis van Jezus betreft zijn er denk ik zeker overeenkomsten:

– de eigen zonden van de mensen die de bron vormden van Jezus’ kruisdood
– Gods genade die hier dwars doorheen zichtbaar werd
en nieuw leven mogelijk heeft gemaakt.

Ook dit mag voor ogen gehouden worden:
hoe hier Gods genade het laatste woord heeft
en leven brengt.

De Israelieten braken op van de berg Hor (waar Aäron was gestorven), terug naar de Rietzee.