De teksten die we nu lezen spelen zich af in het tempelcomplex van Jeruzalem, waar Jezus is.
Er komen drie gedeelten in naar voren, die met elkaar verbonden zijn.

a. de waarschuwing van Jezus voor een bepaalde groep schriftgeleerden die er was (let wel: niet alle schriftgeleerden worden hier onder kritiek gesteld), die erg op hun eigen aanzien zijn gesteld, en leven ten koste van de weduwen. Letterlijk staat: ”zij eten de huizen van de weduwen op.”
Weduwen verkeerden toendertijd in een uitermate kwetsbare positie, financieel-economisch gezien.
Als door toedoen van deze schriftgeleerden hun laatste bescherming, hun huis, wordt aangetast, is dat het meest ingrijpende wat kon gebeuren.
Concreet wordt hier waarschijnlijk gedoeld op de belastingregel, die door schriftgeleerden opgelegd kon (niet: hoefde) worden: zo’n 20 a 30% ‘tempelbelasting’, en dat naast de belastingen vanuit de overheid.
Wanneer sommige schriftgeleerden onbarmhartig redeneerden, konden zij inderdaad deze maatregel opleggen.
Bij deze woorden klinkt op de achtergrond mee: Jesaja 10: 1,2:

”Wee degenen die onrechtvaardige wetten uitvaardigen, die de onderdrukking wettelijk bekrachtigen. Zij verdraaien het recht van de zwakken en ontnemen de armen van mijn volk hun deel. Weduwen vallen hun ten prooi.’‘

b. In het tweede gedeelte komt er daadwerkelijk een weduwe ter sprake. Met de woorden van zojuist in de oren lijkt zij eerder in ”het hol van de leeuw” dan in een ”huis van hulp”. En inderdaad doet zij haar laatste levensonderhoud in de collectebus. Zij had nog 2 lepta, dat wil zeggen: 2 kleine muntjes van een te verwaarlozen bedrag. Zij werpt ze er beiden in. Zij had er ook theoretisch ook eentje kunnen bewaren voor zichzelf. Waarom gaf ze er 2 (uit Jezus’ woorden kunnen we opmaken dat dit de laatste 2 waren die ze had)? Omdat dat dat haar opgedragen was? Vanuit de voorgaande tekst (zie a) wordt wel die suggestie gewekt.

In ieder geval waardeert Jezus deze gave zeer hoog. Zij gaf meer, zegt Jezus, dan alle rijken bij elkaar, die enorme bedragen in de schatkist deden.

Ik vind het opvallend dat Jezus niet voor haar opkomt, en haar het geld teruggeeft. Hij laat haar offergave (die grote consequenties voor haar heeft) zo die is.
Ook vind ik het opvallend dat Jezus precies weet wat zij geeft en hoe haar financiële situatie is. Blijkbaar is zij gekend bij Hem en ziet hij hoe zij zich opoffert. Een kostbaar perspectief.

Uit Jezus’ woorden wordt verder duidelijk dat deze vrouw niet zozeer een ”zielig subject” is, als wel een mens met karakter, die, ook al is ze weduwe, wel degelijk wat in te brengen heeft. Ze is mogelijk iemand die graag geeft (die mogelijkheid bestaat althans ook, dat ze vrijwillig dit geld gaf). En die vertrouwen heeft in God. Hiermee steekt ze hoe dan ook ver uit boven de rijken die van hun óvervloed een deel geven. Ook al is dat nog zo veel: het is maar relatief tegenover de 2 muntjes van de vrouw, die álles voor haar waren.
En haar geefgedrag vormt helemáál een tegenstelling met de niets tekortkomende schriftgeleerden, die juist de huizen van de weduwen opaten.
En aangezien de offerkisten waarin de weduwe offerde bestemd waren voor offers, was haar geldoffer rechtstreeks tot God gericht. Het offer dat van het geld gekocht zou worden, was ook van háár 2 muntjes gekocht, en daarmee droeg zij wezenlijk bij aan dit kostbare geschenk voor God!
Dit alles neemt niet weg dat het een wrang verhaal blijft, waarin het onrecht de boventoon voert.

c. Tenslotte profeteert Jezus dat de tempel verwoest zou worden. Zit daar de gedachte achter dat een onrechtvaardig godsdienstig systeem (met mensen die leefden ten koste van anderen, onder de mom van het geloof) het uiteindelijk niet houdt? Hierbij kun je ook denken aan de profeten, die ook eerder cultische misstanden aan de kaak hadden gesteld. Lees bijv. Jesaja 1:17 (sta weduwen bij) en 23 (ze denken alleen aan geschenken en steekpenningen. Wezen bieden ze geen bescherming, het lot van weduwen laat hen koud).

Hoe dan ook blijft voor mij kostbaar in dit verhaal dat Jezus het allemaal ziet, zowel het onrecht als degene die eronder gebukt gaat. En ook datgene wat die persoon inbrengt aan kostbaars, al is het schijnbaar nog zo klein. Hij weet het op z’n werkelijke waarde te schatten!